Enerji Verimliliği Projeleri

Sektörler bazında enerjinin toplam üretim girdileri içindeki payı aşağıdaki gibidir. Söz konusu değer kullanılan enerjinin piyasa fiyatlarına ve sektörlerin kendine özgü girdi faktörlerindeki maliyetlerdeki zamana bağlı olarak değişkenliklere açık olmakla birlikte bir fikir vermesi açısından aşağıdaki tablodaki mertebeler esas alınabilir.

Sanayide uygulama alanı bulan örnek enerji verimliliği projeleri ve ilgili sektörleri aşağıda sunulmuştur.

Enerji Verimliliği ve Kütle ve Enerji Denkliği İlişkisi

Enerji Verimliliği çalışmaları tipik bir işletmedeki girdi çıktı denkleminden ayrı düşünülemez.

Buna göre; hammadde ve giren enerji sonucunda üretilen mamüllerin bünyesine karışmış mamüldeki enerjinin yanısıra maddi atıkların ve bu atıkların içindeki enerji ile ayrıca çevreye atılarak kaybedilen bir enerji de söz konusudur.

İşletmenin kendi üretim prosesi ve teknolojisi gereği üretilen ürünlere bağlı olarak üretim sürecinde biriken hammadde ve enerjinin varlığı da söz konusudur.

Girdi - çıktı ilişkileri içinde gerek hammadde gerek enerji kalemleri ile oluşan kütle-enerji denkliği çerçevesindeki kullanılamayan ve/veya atılan her tür enerji bileşeni, enerji verimliliği projelerinin oluşturulması için temel başlangıç noktasıdır.

Enerji Tasarruf Miktarının Belirlenmesi :

Enerji Tasarrufu = (EV Yatırımı Öncesi Tüketim – EE Yatırımı Tamamlandıktan Sonraki Tüketim +/- Düzeltmeler)

Enerji Kullanımının Optimizasyonu

Firma içinde kullanılan ve firma içinde atmosfere bırakılan enerji miktarının tespiti, mevcut kullanıma alternatif enerji kullanım portföyü düzenlemesi, bu düzenleme için yapılacak yatırım tutarının tespiti ve bu yatırımın geri dönüş süresinin hesaplanmasıdır.

Temel amaçlar TL/1000 kcal olarak daha ucuz ve çevreci yakıtlara yönlenmek atık ısıdan maksimum ölçüde ön ısıtma ve ısınma v.b. faaliyetlerde yararlanmak, yanma verimi daha yüksek yakıtlara yönelmek, kojenerasyon sistemlerinin (elektrik + eksoz gazı + buhar + sıcak su) firmaya uygulanabilirliğinin araştırılmasından oluşmaktadır.

Bu amaca yönelik ilk aşamada firmanın mevcut durum itibari ile enerji kullanım portföyü oluşturulur.

Bu portföy üzerinden enerjilerin diğer ekonomik ve verimli enerji cinslerine ve teknolojilerne dönüştürme amaçlı yapılabilecek çözümler üzerine çalışmalar yapılmalıdır.

Yeni önerilen durumlar için aylık ve yıllık enerji giderleri hesaplanır. Ayrıca bu dönüşümler ve revizyonlar için gerekli yatırım tutarları saptanır. Böylece yapılan ekonomi ile yatırımların geri dönüş süreleri bulunmuş olunmaktadır..

Buna ilaveten verimli ve çevreci yakıtların kullanımından ötürü atmosfere atılan ekzoz gazlarının azaltılması da sistemin en önemli faydalarından birini teşkil etmektedir.

Örnek Optimizasyon Tablosu

Enerji Yönetimi Nedir?

Elektrik, doğal gaz, su ve kanalizasyon maliyetleri, küçük veya çok az sermaye yatırımıyla azaltılabilir.

Basınclı hava, soğutma kule suyu, hvac , aydınlatma, soğutma ve buhar gibi sistemlerin maliyetlerini, bir çok uygulamayla azaltmak olanaklar dahilindedir.

Enerji yönetim sistemi, bu işletim bedelini en optimum şekilde kontrol ettirir.

Enerji Denetimi (Audit) nedir?

Fabrika üretim sürecinde, enerji maliyetlerinin, ekonomik olarak tanımlanması ve maliyet düşürücü çalışmaların, maliyetlerde indirim olanaklarının araştırılmasına Enerji Denetlemesi denir.

Bu olanaklar araştırılıp sonuçlandığında, elektrik, doğal gaz, buhar ve su sistemlerinde önemli maliyet düşmeleri gözlenir. Enerji Auditi, bedel indirim olanaklarını araştırmak için yapılan fizibilite çalışmasıdır. Tipik olarak enerji auditi, enerji faturalarının değerlendirmesini, enerji sistemlerinin yardımcı tesislerin kontrolünü, maliyet azaltmalarını ve geri ödeme süreleri için bir yazılı raporu, hesapları, değiştirilebilecek ürün referanslarını içerir.

Bir Enerji Auditinde aşağıdaki maddelerin olması gereklidir.
A. Enerji faturaları, faturalandırmanın doğruluğu, güç bedelleri ve cezalar incelenmelidir. Satış vergisi muafiyetleri araştırılmalıdır. Enerji tüketim alanları ve birim maliyetler değerlendirilmelidir.
B. Enerji Tüketim değerlerinin değerlendirilerek, aşırı tüketimlerin önlenmesi, termal depolama, kojenerasyon, çift yakıt gibi alternatif uygulamaların olabilirligi analiz edilmelidir.
C. Üretim mahalinin tecrübeli bir enerji denetçisi tarafından ziyaret edilmesi sağlanıp, önerileri değerlendirilmelidir. Bu ziyaret sırasında tüm sistemler, metotlar ve koşullar denetlenmelidir.
D. Soğutma, ısıtma, buhar ve basınçlı hava sistemlerinde kaçak dedektörü ile büyük kaçaklar araştırılıp önlenmelidir.
E. Potansiyel ısıtma ve soğutma kayıpları değerlendirilmelidir.
F. Yanma verim oranı ölçülmelidir.
G. Aydınlatılan alanlarda aydınlatma düzeylerinin ölcülüp yeterlilik veya fazlalığı tespit edilmelidir.
H. Calışma zamanları ve aydınlatma zamanları paralleliği ölçülüp, potansiyel tasarruf olup olmadığı araştırılmalıdır.
I. Güç, akış, sıcaklık, nem gibi parametrelerin ölçülerek, sistemlerin performansı ve değişken hız uygulamalarının adaptasyonu yapılmalıdır.
J. Toplanan bütün veriler tecrübeli enerji hesap kontrolörü yardımiyla değerlendirilmelidir.
K. Bir rapor yazılarak tüm yapılanlar, sonuçlar, öneriler ve izlenecek yollar kayıt altına alınmalıdır. Bazı raporlardan farklı olarak, Enerji Audit Raporları; tüm hesapları, en ince ayrıntılarıyla önerileri ve bazı dış kuruluşların yardımı olmadan uygulanabilecek ve maliyet düşürücü nitelikteki işlemleri kapsamalıdır.

ISO 50001:2011 Enerji Yönetim Sistemi standardı, Haziran 2011’de ISO Uluslararası Standardizasyon Organizasyonu tarafından yayınlanmıştır ve ülkemizde TS EN ISO 50001 olarak Aralık 2011 de yürürlüğe girmiştir.

ISO 50001:2011 Enerji Yönetim Sistemi standardı, enerji tipi ne olursa olsun, daha etkin, daha sürdürülebilir enerji tüketimi şeklinde sürekli iyileştirme için gereklilikler üzerine kuralları koymaktadır. Haziran 2011’de Uluslararası Standardizasyon Organizasyonu (ISO) tarafından yayınlanan ISO 50001:2011 standardı daha önce yayınlanmış olan TS EN 16001:2009 standardından içerik olarak çok büyük farklılıklar taşımamaktadır. En köklü değişiklik standart madde numaralarının tamamen değişmiş ve daha detaylandırılmış olmasıdır.

Standart; enerji temininden başlayarak tasarım ve tadilat yapılan, enerji performansına önemli etkisi olan ekipman, ürün ve hizmetlerin enerji tüketimi ve verimliliğinin faydalı ömrü hesaba katılarak değerlendirilmesi, enerji performansının ilk gözden geçirilmesi ve performansın izlenmesi için temel yıl (baseline) belirlenmesi, enerji politikasının, enerji verimli ürün ve hizmetlerin alımını ve enerji performansını geliştiren tasarımlara destek verilmesi, üst yönetimin yönetim temsilcisi yanında bir enerji ekibi oluşturması, ölçme ihtiyaçlarının belirlenmesi ve kalibrasyon gibi konular üzerinde durmaktadır.

Standart, organizasyonların, ticari ve endüstriyel binaların enerji performanslarını sürekli geliştirmelerine, kullanımlarını optimize etmelerine ve işletme maliyetini düşürmelerine yardımcı olmak ve dolaylı da olsa sera gazı emisyonlarının azaltılmasına katkıda bulunmak için tasarlanmıştır.

ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ KİMLER İÇİN FAYDALIDIR?

Enerji kullanarak faaliyetlerini yürüten tüm kurum ve kuruluşlar için ISO 50001 temelli bir enerji yönetim sisteminin uygulanmasından fayda sağlayabilir.

ISO 50001 - büyüklüğü ya da coğrafik konumu ne olursa olsun, özel veya kamu, üretim veya hizmet sektöründe faaliyet gösteren her kuruluş için uygundur. Enerji bağlantılı çalışmaları yoğun olan ya da Sera Gazı Emisyonlarına ilişkin herhangi bir yasal yükümlülük ile karşı karşıya kalabilecek kuruluşları ise doğrudan ilgilendirmektedir. Ülke ekonomilerindeki tüm ticaret ve sanayi sektörü kuruluşlarında uygulanması halinde dünyada kullanılan enerjinin %60 'nı kapsayacağı tahmin edilmektedir.

ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİNİN FAYDALARI NELERDİR?

Uygulamaya koyulan projeler yardımıyla enerji tüketimi azaltılır, enerji tüketiminin azaltılması ile birlikte enerjiden kaynaklanan masraflar kontrol altında tutulur ve azalır.

Cihaz ve ekipman kullanımı kontrol altında tutulur ve enerji tüketiminin izlenmesi yoluyla performans hakkında bilgi edinilir, israftan kaynaklanan olumsuz çevre etkisi azaltılır, emisyon izleme ve raporlama için sistem hazırlanır ve uygulanır, enerji bilinci ile ilgili olarak toplum içinde saygınlığı arttırır.

Kuruluşların enerji tüketimlerini yönetmek ve azaltmak için ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemini kullanmaları şu faydaları sağlayacaktır;

Enerji Yönetim sisteminizi mevcut yönetim sistemlerinizle entegre ederek, sürekli oto kontrol kurarak maksimum fayda sağlanabilir.

ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ SERTİFİKASYON SÜRECİ NE KADAR SÜRER VE AŞAMALARI NELERDİR?

ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemini kurmak ve uygulamaya koymak için gerekli süre yönetilecek proseslerin tipine, kullanılan enerji kaynaklarının türüne ve kuruluşun herhangi bir yönetim sistemine (Örn, ISO 9001:2008) sahip olup olmamasına bağlı olarak değişebilir. Genel olarak bakıldığında bir ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi kurmak ve uygulamaya koymak yaklaşık en az 5-6 ay sürer.

Sistemin kurulması bir 'enerji yönetimi' ve bu sistemi oluşturacak bir takımın belirlenmesini gerektirir. 'enerji yönetimi' sistemin kurulması için gerekli sürenin yaklaşık %15 ini alacaktır. Sistemin kurulmasının ardından süre ile ilgili tahminler kuruluşun belirdiği stratejiler ve uygulamak istediği projelere bağlı olarak değişecektir.

Tetkikler, diğer yönetim sistemlerinde olduğu gibi 2 aşamada gerçekleştirilir. Sertifikasyon tetkikinin ilk kısmını teşkil eden 1. Aşama tetkikinde, üst yönetim politikasına, dokümantasyon, süreçlere ve enerji tüketimini yönetmek için kullanılan prosedürlere bakılır.

Tetkikte, eğer varsa giderilmesi gereken zayıf yönleri belirler. Bu tetkik esnasında, kuruluş ve saha hakkında yeterli bilgiyi edinilmiş olacak ve 2. Aşama tetkik planı hazırlanırken göz önünde bulunduracaktır. Sertifikasyon tetkikin 2. Aşaması’nda, politika, dokümantasyon, süreç ve prosedürlerinizin etkin uygulamasının gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine bakılır ve bunun için kuruluşun her seviyesindeki çalışanlar ile mülakatlar gerçekleştirilir.

Başarı ile sonuçlanacak EYS tetkikin ardından, kuruluşun faaliyet kapsamı, sisteme dahil olan lokasyonları ve tetkik edilen standarda ilişkin referansı içeren bir sertifikaya sahip olacaktır. ISO 50001 sertifikası, 3 yıl sure ile geçerli olacak ve kuruluşun EYS’ne uygunluğunu devamlılığından emin olmak ve sistemin sürekli iyileşmesine katkıda bulunmak için yıllık gözetim tetkikleri gerçekleştirilecektir.

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde planlanan, inşaa edilmiş ve edilmekte olan farklı yapı tipolojilerine uygulanan küresel kabul görmüş sertifikasyon sistemlerinin başlıcaları şunlardır.

LEED : (Enerji ve Çevresel Tasarımda Öncülük) ABD Yeşil Yapı Konseyi tarafından geliştirilmiştir. 91 ülkede uygulanan esnek ve katılımcı bir sistemdir. Bina yaşam döngüsü, tasarım, inşaat, işletim, yenidenkullanım süreçlerini kapsar. Silver, Gold, Platinium dereceleri vardır.

BREEAM : (Çevresel Değerlendirme Metodu) İngiltere kaynaklıdır. Enerji, İşletme, Sağlık, Ulaşım, Su kullanımı, Materyal kullanımı, Atık yönetimi, Arazi kullanımı, Kirlilik kontrolü başlıca performans kriterleridir. Pass, Good, Very Good, Excellent, Outstanding dereceleri vardır.

GREENSTAR : Avustralya'da geliştirilmiştir. Sürdürülebilir bir emlak sektörünün geliştirilmesi ve piyasa temelli çözümler yoluyla yeşil bina uygulamalarını misyon edinmiştir. 4, 5 ve 6 Star dereceleri vardır.