Rakamlarla 2018 yılı çevre denetimleri

2018 yılına ait Çevre Denetimi sayıları ve ceza tutarlarını da içeren “2018 yılı Çevre Denetimi Raporu”, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından geçtiğimiz günlerde yayımlandı. Rapor kapsamında Bakanlık veya yetki devri yapılan diğer kurumlar aracılığıyla gerçekleştirilen denetimlere ilişkin genel istatistiki veriler paylaşılıyor.

Çevre Denetimi Raporu’nda Bakanlık merkez ve taşra teşkilatları aracılığı ile gerçekleştirilen atık, hava, su, gürültü, ÇED, toprak ve diğer alanlara ilişkin öne çıkan önemli konular aşağıdaki şekilde sıralanıyor:

• 2018 yılında toplam 259 Tesise İşletme Durdurma / Tesis Kapatma cezası verilmiştir. 259 tesise bu şekilde ceza verilmesi, denetçilerin karar verme noktasında etkin olduğunu göstermekle birlikte, mevzuata uyum konusunda sorun yaşayan ciddi sayıda firma varlığını göstermektedir.
• 2018 yılında kesilen çevre cezası tutarı toplam 109 milyon TL mertebesinde olmuştur.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Merkez Teşkilatı ve Çevre Şehircilik İl Müdürlükleri aracılığıyla yapılan denetimlerin %92’si Ani – Şikayet denetimi şeklinde gerçekleşmiştir. Geriye kalan denetimler Planlı/Birleşik şekilde yapılmıştır.
• Ani / Şikayet üzerine gerçekleşen denetim sayılarının bu kadar yüksek olmasının temel nedeninin: E-devlet sistemi / Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) / Alo 181 çevre ihbar hattı aracılığıyla vatandaşlarımız tarafından yapılan şikayetler olduğu değerlendirilmektedir. Sosyal medya entegrasyonunun da sağlanması ile birlikte, ülkemizde çevre konulu şikayetleri yetkili mercilere ulaştırmak eskisine göre çok daha kolay ilerlemekte.
• Kesilen çevre cezalarının tutarsal olarak %64’ü Su Kirliliği ve Atık Yönetimi konularında olmuştur. Bu değer, aynı zamanda çevresel göstergeler açısından hangi alanlara ciddi şekilde odaklanmamız gerektiği konusunda da fikir vermektedir. Su Kirliliği ve Atık Yönetimi konusunda yaşanan çevre sorunları, doğrudan besin zincirine de dahil olan ve yerel bakış açısından ziyade toplum sağlığı açısından büyük risk teşkil eden bir niteliğe sahiptir.

Yıllar bazında uygulanan ceza miktarlarına baktığımızda ise, geçen yıla göre ciddi bir düşüş görmekteyiz. 2017 yılında 165 milyon TL olan çevre cezaları, 2018 yılında denetim sayısında ciddi bir değişim olmamasına rağmen kesilen cezalardaki azalmalar, özellikle sanayi üretiminde çevre yönetimi konularında belli farkındalıkların gelişmesine veya bazı şikayetlerin içeriğine ilişkin eksikliklere işaret edebilir.

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilileri tarafından çevre denetimlerinin önemi son dönemlerde sıklıkla vurgulanıyor. Bu vurgulara paralel olarak Çevre Kanunu’nda sene başında yapılan değişiklikler sonucunda ceza tutarlarına da yüksek artış yapıldı. Artan ceza tutarları ile birlikte 2019 yılı ve sonrasında çevre denetimlerinin oldukça caydırıcı ve firmaları mali yönden de ciddi mertebede negatif etkileme potansiyeline sahip olacağı öngörülüyor. Avrupa Birliği çevre muktesebatına uyum süreci ile birlikte değişen ve gelişen ulusal çevre mevzuatının, firmaları başta atık yönetimi / su kalitesi yönetimi / hava kalitesi yönetimi olmak üzere endüstrileri kapsamlı çevre yatırımları yapmaya yönlendireceği değerlendirilyor.