Sürdürülebilirlik ve Sanat

Sanatın içindeki sürdürülebilirliği anlamak için en kısa yol sanatın temel kaygısını anlamaktan geçer. Yaratıcı faaliyetlerin hepsi sürdürülebilirlik için eşsiz birer modeldir çünkü insana ait duygu, deneyim ve mesajları sonraki nesillere iletme arzusu taşır. Sürdürülebilirlik insanın kaynaklarını doğru kullanmasını öngörüyor ve bunu çağlar boyunca yapmayı amaçlıyorsa, sanat ve sanatçı bu faaliyetlerin tümüne doğal olarak ortaktır.

Eski Mısır mezarlarındaki çizimleri anımsayın, milattan önce birinci yüzyıldan  kalma Roma fresklerini, yazıtları, mürekkep kullanılarak yapılmış çok eski Çin gravürlerini düşünün. Bugüne ulaşan tüm sanat çalışmaları, sürdürülebilirlik diye bir tanımın keşfedilmesine yüzyıllar varken geleceğe ulaşma hayali taşıyordu. Ve şimdi tüm bu sanatsal çalışmaların ışığında geçmişimizin izlerini sürüyor ve onları bugüne taşıyan sırları öğrenmeye çalışıyoruz: Sürdürülebilirlik sırlarını.

Sanat sürdürülebilirliğin en büyük destekçisi

Sürdürülebilirlik ve sanatın ortak paydası çok açık. Sanat ve sürdürülebilirlik arasındaki ilişkiye bu kadar felsefi değil, daha gündelik bir bakış açısından bakacak olursak isanatın sürdürülebilirliğin en büyük destekçisi olduğunu görüyoruz. Sanat, sürdürülebilirliğin sadece ekonomi, çevresel kaygılar ve sosyal konularla ilgili olmadığını, bunların etik, maneviyat ve duygusal etkileşim unsurlarıyla nasıl bir yaşam estetiğine dönüştüğünü gösterebilir. Sürdürülebilirlik vizyon, uyum, amaç, karakter ve alışkanlıklar gerektirir. Fikirleri, duyguları ve eylemleri birlikte ileten ilham verici bir ifadeye ve daha fazla iletişime ihtiyaç duyar. Edebiyattan sinemaya, fotoğraftan resme tüm sanat kolları bu iletişimi kolaylaştırmak için eşsiz birer kaynaktır.

Çocuklara sürdürülebilirlik ile ilgili mesajlar vermek istiyorsanız sanat hayatınızı kolaylaştırır. Çünkü bir çocuğa, karbon emisyonlarından, fosil yakıt sorunsalından veya yenilenebilir enerjiden söz ederken onu içine alan bir anlatım keşfederseniz, başarılı olma şansınız yükselir. Bir tiyatro oyununda tanıştığı balinanın neden göç etmek zorunda kaldığını, bir kutup ayısının neden evini kaybettiğini veya bir arının insan hayatı için ne anlama geldiğini onu hikâyenin içine çekerek anlatabilirsiniz. Bu yönüyle sanat çocuğa, çocuklara kısaca geleceğimize gidecek mesajların en kestirme -ve keyifli- aracıdır.

Sadece çocuklar da değil, hepimiz sanatla öğrenmeye eğilimliyiz. Distopik bir filmin önümüze serdiği gelecek, aynı zamanda etkili bir simülasyondur. Bundan çok değil 15-20 yıl önce bizlere çok uzak gelen felaket senaryolarının, hayatlarımıza aslında ne kadar yakın olduğunu pandemi süresince deneyimledik. Küresel karantina döneminde, dünyanın en büyük caddelerinin bomboş kaldığı, uçakların uçamadığı, AVM’lerin kapandığı bir geleceği deneyimledik. Bu deneyimi gelecek nesillere aktarmada yararlanabileceğimiz en iyi kaynak yine sanat olacak: Belgeseller, filmler, hikayeler, şiirler, resim, fotoğraf ve ötesiyle.

Sanatçının savunuculuğu

Konuya biraz daha derinden baktığımızda karşımıza yeni bir başlık daha çıkıyor. Sanatın sürdürülebilirliği, sanatın karbon ayak izini azaltma çalışmaları ve sanatçının bu bakış açısıyla ortaya koyduğu duruş. Tarih boyunca sanatçılar, aynı zamanda birer savunucu veya aktivist olarak algılandılar. Çok eski tiyatro metinlerinde ya da resimlerinde de sanatçının düzene karşı koyuş çabasını izliyoruz. “Gerçek aktivist, nehrin kirli olduğunu söyleyen değil, nehri temizleyendir” sözü her ne kadar doğruluk payı içerse de kaygıları ve toplumların karşı karşıya kaldığı sorunları, sesle, yazıyla, çizgiyle, aksiyonla duyurmaya çalışan sanatçılar bugünün savunucu tanımına çok yakınlar. Ve sanatçılar, bizi geleceğe taşıyan köprüyü inşa etmek konusunda üzerlerine düşeni yapıyorlar.

Sürdürülebilir sanat

Son olarak sanatın çevresel ayak izine de dikkat çekelim. Tıpkı sürdürülebilir mimaride olduğu gibi, sanatçılar da artık çalışmalarının çevresel ayak izini azaltmak için doğal kaynakların kullanımını optimize etmeye çalışıyorlar. Geri dönüştürme çabası içeren veya çevre dostu malzemelerden yapılan resim ve heykellerden tutun, düşük emisyonlu konser organizasyonlarına dek sürdürülebilirlik çabası, sanatın içinde gelişiyor.

Bugün gelinen noktada sürdürülebilirlik, sanatın ve sanatçının uzak kalamayacağı kadar gündemde olan bir kavram. Ve sanat gelecek nesillere bugünkü insanı anlatmanın, bugünün nesillerine geleceği hayal ettirmenin ve çağları birbirine bağlamanın en sürdürülebilir yolu.