Türkiye Şirket Birleşme ve Devralma Aktivitesi

Her geçen gün medyada yeni bir birleşme ve devralma (ŞBD) işlemi duysak da, geçmiş ile karşılaştırıldığında 2019 ve 2020 ŞBD hacmi açısından oldukça yavaş geçen seneler; 2021 de farklı olmayacak. Elbette geçen sene tüm dünyayı sarsan Covid-19 pandemisinin etkisi devam ediyor; 2019 yılında ise 2018’in son çeyreğinde yaşadığımız döviz kurundaki dalgalanmaların etkisini hissetmiştik. Halbuki, son 10 seneyi incelediğimiz zaman 2019 ve 2020 ile beraber işlem hacminin 10 milyar doların altında olduğu tek sene 15 Temmuz darbe girişimin yaşandığı 2016 senesi.

Daha da geriye gittiğimiz zaman, 1990’lar ve 2000’lerin başları ŞBD faaliyetleri açısından üzerinde fazla konuşamayacağımız, sadece birkaç işlemin öne çıktığı dönemlerdi. Türkiye’nin ekonomik gelişimi ve refah düzeyinin artmaya başladığı 2000’lerin ortalarından sonra, ülkenin bir üretim üssü olarak görülmesi ve de kişi başı gayrisafi milli hasılanın (“GSMH”) artması beklentisi ile yabancı yatırımcıların Türkiyeli şirketler için rekabete girdiği, değerlemelerin arttığı dönemleri gözlemledik. Son dönemlerde ise, sermaye piyasaları ile paralel olarak yabancı yatırımcı ilgisinin azaldığı ve daha çok yerli yatırımcıların ön plana çıktığı bir piyasa gözlemliyoruz. Ancak makroekonomik gelişmelere oldukça duyarlı olan ŞBD aktivitesinin artma olasılığı, pandeminin etkisinin azalmasıyla ve Türkiye ekonomisindeki gelişmelere paralel olarak oldukça yüksek.

Tabii önümüzdeki dönemdeki ŞBD aktivitesinin niteliği geçmiş senelerden farklı olacaktır. Son 10 sene içinde işlem hacminde düşüş gözlemlesek de işlem sayıları fazla dalgalanmıyor, bu da ortalama işlem boyutunun düştüğüne işaret ediyor. Ortalama işlem hacminin küçülmesinde, özelleştirmelerin ve mega deal olarak tabir ettiğimiz banka satışları gibi büyük işlemlerinin azalmasının etkisi var. İşlem hacminin 20 milyar doların üzerinde olduğu 2010, 2012 ve 2014 senelerinde özelleştirmelerin toplam işlemlere oranı sırasıyla %50, %43 ve %41 olarak gerçekleşti; 2019 ve 2020’de ise bu oran %5’in altındaydı.

Özelleştirmelerin olmadığı yeni dönemde yavaş yavaş Türkiye merkezli teknoloji ve internet/mobil hizmet şirketleri öne çıkıyor. İşlemlerin sektörel dağılımına baktığımızda, 2010 ile 2017 arasında işlem hacmi olarak yedi kere birinci, bir kere de üçüncü olan enerji sektörü, büyük enerji üretim santrallerinin ve elektrik dağıtım özelleştirmelerinin tamamlanmasının ardından 2018 ve sonrası ilk üçe dahi giremedi. Öte yandan işlem adedi olarak 2016-2020 arası hep ilk iki sırada yer alan teknoloji ve internet/mobil hizmet sektörleri, 2020 senesinde ise Zynga – Peak Games işleminin de etkisi ile ilk defa işlem hacmi olarak ilk üç sırada kendine yer buldu. Geçen seneye paralel olarak 2021’de de bu iki sektör piyasayı şekillendiriyor. Ocak – Ağustos 2021 döneminde gerçekleşen en büyük beş işlem arasında Getir (üçüncü tur), Getir (dördüncü tur) ve Trendyol işlemleri yer almakta. ŞBD piyasasının potansiyelini gösteren bir başka konu da yeni jenerasyon müteşebbislerin şirketlerine daha az duygusal yaklaşması ve satılık şirketin “sorunlu şirket” olarak görülmemeye başlaması. Bu da elbette işlem sayılarını yukarı çeken bir etken. Eskiden “sen kimin şirketini kime satıyorsun?” diye kovulan yatırım bankacıları artık karmaşık ŞBD işlemlerinin tamamlayıcı bir parçası olarak görülüyor. Evladiyelik olarak kurulan şirketlerin yavaş yavaş birinci günden çıkış planı yapılan şirketlere evirildiğini görüyoruz.

Geçmişe baktığımızda Türkiye ŞBD piyasasının potansiyel olarak rahatlıkla 20 milyar dolar seviyelerini geçebileceğini söyleyebiliriz. Tabii bunun gerçekleşmesi için Türkiye’nin büyümesini sürdürmesi ve son senelerde GSMH’nin %0,5-1,5 bandından seyreden işlem hacminin tekrar GSMH’nin %2’sinin üzerine çıkması gerekiyor. Eylül ayını geride bıraktığımız 2021 senesinde geçen seneki işlem adedi ve hacmine ulaşacağımızı beklemiyoruz. Ocak – Ağustos 2021 arasında Türkiye’de yaklaşık 130 ŞBD işlemi tamamlandı ve işlem büyüklüğü açıklanmayan çok sayıda işlem olsa da yaklaşık işlem hacminin bu dönemde 4 milyar dolar civarında olduğu tahmin ediliyor. Gelecek sene ve sonrasında, Türkiye ŞBD piyasasının potansiyelini yakalaması için teknoloji ve internet/mobil hizmet sektörlerinin büyümesini devam ettirmesi yanında, Türkiye’nin 2010’lu yılların başında yakaladığı üretim/lojistik merkezi ve tüketim ülkesi hikayelerini tekrar inşa etmesi gerekecektir.

Kaynaklar:

^{Mergermarket, Reuters, Deloitte Türkiye ŞBD Değerlendirme Raporları, E&Y Türkiye ŞBD Değerlendirme Raporları}