Avrupa’da Tek Kullanımlık Plastiklere Veda

Avrupa parlamentosunun 2019 yılında aldığı karar gereği, tek kullanımlık plastik ürünlerin 3 Temmuz 2021’den itibaren tüm Avrupa ülkelerinde kullanımdan çıkması için gerekli çalışmalar başlatıldı.

2019 yılında, Plastik pipetleri, plastik kulak pamukları, çözünür olmayan tüm poşetler, plastik bıçak, çatal, kaşık, tabak, bardak, polistirenden yapılmış yiyecek ve içecek kutuları, içecek karıştırma çubukları ve benzeri birçok ürünü yasaklayan karar 35 'Hayır'a karşılık 560 ‘Evet’ oyu ile parlamentodan geçmişti. Ezici bir çoğunluğu desteği ile kabul edilen yasa, insan hayatında sadece birkaç dakikalık bir ihtiyacı karşıladıktan sonra yüzlerce yıl yok olmayan bir çöplüğü oluşturan tek kullanımlık plastiklerin kullanımdan kaldırılmasını hedefliyordu. Dönüşümün miladı olarak da 3 Temmuz 'Dünya Plastik Poşet Kullanmama Günü' seçildi. Dünyada tek kullanımlık plastik poşetlerin kullanımını sınırlamak için bir farkındalık yaratmayı amaçlayan 3 Temmuz Avrupa’da yeni bir dönemin de başlangıcı oldu.

Kurtarıcıdan düşmana dönüşen icat

Dünyadaki plastik kirliliğinin en önemli sebeplerinden biri olarak görülen plastik poşetlerin tarihçesine baktığımızda masum bir inovasyon hikayesi ile karşılaşıyoruz. İsveçli bilim insanı Sten Gustaf Thulin, alışverişlerde kullanılan kesekağıdı ve benzeri malzemelerin neden olduğu ağaç katliamını durdurma amacıyla ürettiği plastik poşet tasarımının patentini 1965'de aldı. Çıkış noktası, insanların defalarca hatta yıllarca kullanacakları hafif malzemeyle yapılmış, sağlam ve dayanıklı poşetler sayesinde ağaçları kurtarmaktı. National Geographic dergisinde yayımlanan bir makaleye göre, plastik poşetlerin çevre için tehdide dönüşmesi 40 yıldan kısa bir süre içinde gerçekleşti. Thulin'in oğlu Raoul Thulin, 2019'da BBC’ye verdiği bir röportajda "Babam plastik poşeti çevreyi korumak için tasarlamıştı. Bir kez kullanılıp atıldığını görse çok şaşırırdı" ifadelerini kullandı. Gerçekten de bu ucuz ve hafif malzeme hemen hemen hiçbir dünyalı için tek kullanımlıktan öteye geçemedi. Doğada çözünmeden yıllarca kalan plastik poşetlerin öncülük ettiği plastik yığını, popüler bilimdeki adıyla “Yedinci Kıta”yı oluşturdu. Yedinci Kıta, 3,4 milyon kilometrekare genişliğinde, 7 milyon ton ağırlığındaki bir plastik yığınına verilen isim oldu. Bu kıta, okyanuslar, kara parçaları, her ikisinin üzerinde yaşayan ekosistemler ve nihayetinde tüm dünya için büyük bir tehdit haline geldi.

Plastik çorbası tüm canlılara zarar veriyor

Avrupa’da 3 Temmuz’dan itibaren yürürlüğe giren yasa ile sigara izmaritinden kulak temizleme çöpüne, balon ve balon çubuklarından kahve bardağı ve kaşıklarına, ıslak mendilden hijyenik pedlere kadar çok sayıda plastik ürün AB sınırları içinde üretilip pazarlanamayacak.

Avrupalılar artık ikonik bir fotoğraf karesi halini alan deniz kaplumbağaları ve denizanası zannederek yemeye çalıştıkları plastik poşetlerin kaynağı olmaya son veriyorlar. Peki ama Avrupalıların bu kararı, dünyanın geri kalanında tüketilmeye devam edecek olan plastik poşetlerin yol açacağı zararla mücadeleye ne kadar etkili olacak?

Okyanuslarda oluşan plastik çorbası seyrelecek mi?

Bir adım atmak hiç adım atmamaktan daha iyidir diyerek bu kararın gezegenimiz için dönüştürücü bir etki oluşturmasını dileyelim ve farklı kaynaklardan derlediğimiz plastik poşet rakamlarına göz gezdirelim.

Rakamlarla plastik poşetler 

• Birleşmiş Milletler Çevre Programı'nın (UNEP) paylaştığı verilere göre dünyada her yıl 5 trilyon adet tek kullanımlık plastik poşet tüketiliyor.
• ABD'de her yıl 100 milyara yakın plastik poşet kenara atılıyor. Bu, kişi başına 307 poşete denk (Earth.org) 
• Çevre kuruluşu Beyond Plastic tarafından paylaşılan verilere göre, plastik poşetler ortalama 12 dakika kullanılıyor. 
• Birleşmiş Milletler’in verilerine göre çözünmeleri oldukça güç olan bu poşetler 500 hatta 1000 yıla yakın doğada kalabiliyor. 

2018 yılında gerçekleştirilen temizlik sonucu dünyadaki okyanus ve deniz kıyılarından toplanan plastik poşetlerinin sayısı 2 milyona yakındı. (www.oceanconservancy.org) 

• WWF’ye göre etkili bir yaklaşım değişimi olmazsa, 2030 yılına kadar, 104 milyon metrik ton plastiğin daha ekosistemimize karışmış olacak. 
• 270’ten fazla hayvan türünün plastik atıklara takıldığı, 240’tan fazla hayvan türünün plastik yuttuğu kayıt altına alındı. (WWF)

İş Dünyası Plastik Girişimi

TSKB olarak, Global Compact Türkiye, SKD Türkiye ve TÜSİAD tarafından oluşturulmuş bir iş birliği platformu olan İş Dünyası Plastik Girişimi’nin bir parçasıyız. İş Dünyası Plastik Girişimi özel sektör kuruluşlarının plastik meselesine yönelik somut eylemlerini teşvik etmek; mevcut çalışmaları Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları doğrultusunda bir araya getirmek; farkındalığı ve iş birliğini arttırmak, savunuculuk yapmak ve iletişimi desteklemeyi amaçlıyor. Bu kapsamda TSKB’nin de aralarında olduğu 34 şirket taahhütlerini açıkladı. Plastik taahhütlerini İPG çatısı altında paylaşan şirketler; 2023 yılına kadar taahhütlerine ilişkin bir ilerleme raporunu yıllık olarak yayınlayacak, küresel ve ulusal savunuculuk ve farkındalık çalışmalarına katkı sağlayacak ve iyi uygulamaların yaygınlaşması için İPG’nin bağlantıda olduğu ağlardan yararlanma fırsatı yakalayacaklar.

Dünyadaki yaşamın sürdürülebilirliği ile ilgili farkındalık yaratacak tüm çabaları sadece gönülden değil, sürdürülebilirlik misyonumuzun çerçevesinde işimizle de destekliyoruz. Plastik taahhütlerimize ilişkin periyodik raporları tüm paydaşlarımız paylaşacak olmanın verdiği heyecanla herkesi evde, işte, alışverişte, ofiste, düzenlediğiniz davetlerde tek kullanımlık plastikler yerine sürdürülebilir seçenekleri kullanmaya davet ediyoruz.