KOBİ yatırımları zayıflarken KOBİ’lerin finansal kaldıracı geriliyor

KOBİ kredilerinin toplam banka kredilerindeki payı geriliyor. Bununla uyumlu olacak şekilde, toplulaştırılmış bilançolarda KOBİ sektörünün toplam banka kredisi yükümlülüklerinin toplam borçlarına oranı da geriliyor. Bu dönemde küçük firmaların makine-teçhizat yatırımlarındaki gerileme ise dikkat çekiyor.

Devlet Planlama Teşkilatı’nın tahminlerine göre KOBİ’lerin bankacılık sektörü toplam kredi portföyü içerisindeki payı 1990’larda %5’ler seviyesinde oldukça düşük seyretmiştir. Finansal liberalleşme ve küresel bazda iktisadi istikrarın tesis edilmesinin gelişmekte olan ülkelerde piyasaları derinleştirici etkilerinin tecrübe edildiği 2000’li yıllarda KOBİ kredilerinin toplam plasmanlar içerisindeki payı anlamlı şekilde yükseldi, %20’li seviyelerin üzerine yerleşti. 2014 yılına kadar KOBİ kredilerinde yıllık büyüme performansı hem kurumsal hem de toplam kredi büyüme hızını aştı. Ancak bu dönemin ardından KOBİ kredilerinde sert bir yavaşlama söz konusu oldu. Kredi Garanti Fonu ile 2017 yılında kazanılan ivme dışarıda tutulduğunda bu kredilerde uzun vadeli gerileme trendi devam etti.

Benzer bir bulgu T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde yer alan Girişimci Bilgi Sistemi içerisinde yer alan KOBİ Ölçeğine Göre Bilanço toplulaştırılmış verilerinde de görülmektedir. KOBİ’lerin banka kredilerinden doğan mali borçlarının (kur etkisinden arındırıldıktan sonra), diğer borçlar hariç toplam yabancı kaynaklar içerisindeki payı 2014 yılından sonra gerilemeye başlamıştır.

Cilasun, Samancıoğlu ve Yılmaz, Merkezin Güncesi’nde 2011 yılı sonrasında büyük firmaların yatırım oranlarının genelde yükseliş yönünde bir eğilim gösterdiğini, küçük firma yatırımlarının ise büyük oranda makine-teçhizat yatırımlarındaki azalma nedeniyle sınırlı bir düşüş kaydettiğini hesaplıyorlar. Yılmaz ve Cılasun (Ocak 2019) ise 2013 yılı sonrası KOBİ yatırımlarının büyük firma yatırımlarına kıyasla daha hızlı gerilediği saptamasında bulunuyor. Yazarlara göre bu ayrışma kredi standartlarındaki sıkılaşma ve bunun neticesinde büyük firmalara kıyasla KOBİ’lerin kaynak erişiminin kısıtlanması ile yakından ilgili.