Gönüllü Karbon Piyasaları Engebeli Yolda Adım Adım İnşa Ediliyor

Gönüllü Karbon Piyasaları (VCM), hem Kyoto hem de Paris İklim Anlaşması’nda iklim kriziyle mücadele için önemli bir araç olarak görülüyor. Ancak VCM’lerin henüz kurulma aşamasında olması ile küresel ölçekte düzenlemelerin tamamlanmaması , mevcut işleyişte yeşil boyama (Green Washing) endişelerini ve eleştirilerini beraberinde getiriyor.

VCM’nin işleyişinde karbon salımını önleyen ya da atmosferden karbon çeken projeler, her 1 ton karbon için 1 karbon kredisi yaratıyor. Firmalar ise projenin yarattığı karbon kredisini alarak, karbon ayak izini azaltabiliyor. Bir başka ifadeyle; firma, karbon ofseti (denkleştirme) kullanarak, karbon salımını hiç azaltmadan karbon nötr olduğunu beyan edebiliyor. Örneğin, bir tanker doğal gazın satışı  karbon ofsetleriyle birlikte yapıldığında, doğal gaz teslimatı bir anda karbon nötr hale geliyor.⁽¹⁾ Bu ve benzeri uygulamaların, bir yandan küresel iklim krizi mücadelesine nasıl bir katkı sunacağı tartışılırken, diğer yandan yeşil boyama örneği olarak görülebileceği belirtiliyor.

Karbon ofsetleri piyasasında üretilen karbon kredilerine ilişkin; doğrulama, kesinlik ve kalite kapsamında sorunlar olduğu biliniyor. Ancak ABD’de Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’nun (SEC) karbon ofsetlerini kullanacak firmalara yönelik daha sıkı belgeleme ve ispat yükümlülükleri getirmesi,⁽²⁾ Gönüllü Karbon Piyasaları Dürüstlük Konseyi’nin bu yılın üçüncü çeyreğinde bir karbon kredisini “iyi” yapan kriterlere ilişkin bir rehber yayınlayacak olması⁽³⁾ gibi girişimler, piyasanın daha iyi düzenlenmesine ve gelişmesine hizmet edecek. 

Bu alandaki önemli gelişme Paris Anlaşması’nın karbon piyasalarını düzenleyen 6. maddesinin Cop26’da kabul edilmiş olması… Böylece karbon kredileri⁽⁴⁾ Niyet Edilen Ulusal Katkı Beyanı’nı (NEUKB) etkileyecek şekilde, ülkeler arasında transfer edilebilecek. Halihazırda bu piyasayı en etkin kullanan ülke İsviçre olarak görünüyor. Geçtiğimiz yıl Peru ve Gana ile karbon ofset anlaşması imzalayan İsviçre’de bu yılın gündeminde de Senegal ve Vanuatu var.⁽⁵⁾ İsviçre’nin bu konudaki öncü rolünün, önümüzdeki dönemde diğer gelişmiş ülkeler tarafından izlenip izlenmeyeceği takip edilecek.

⁽¹⁾ https://www.ft.com/content/d6da97a7-17ec-45d1-9f90-a9cbbdd15f44

⁽²⁾ https://www.sec.gov/news/statement/crenshaw-climate-statement-032122

⁽³⁾ https://www.ft.com/content/bb4c21c2-186f-4ce9-8737-243e44dea459

⁽⁴⁾ Paris Anlaşması’ndaki karşılığı ile Uluslararası Transfer Edilebilir Azaltım Çıktıları (ITMO).

⁽⁵⁾ https://www.swissinfo.ch/eng/green-light-given-for-two-more-climate-offset-deals/46728378