Tarım Girişimcileri Gençleşiyor

TÜİK 2016-2018 yıllarına ilişkin girişimcilik istatistiklerini açıkladı. Veriler girişimcilik eğilimindeki değişimi izleme imkanı veriyor. Bu yazıda veriyi kısaca tanıttıktan sonra tarımda işveren girişim profilinde görülen değişime değinmek istiyorum. 2018 yılında işveren girişimlerin doğum göstergesi %13 ile bir önceki yıla göre 0,3 yüzde puan daha düşük seviyede gerçekleşti. İşveren girişim ölüm oranı ise 2017 yılına göre 0,6 yüzde puan artarak %11,5’e yükseldi. Girişimlerdeki doğum oranının yavaşlamasına karşın ölüm oranının yükseldiği görülüyor.

Verilerde benim değinmek istediğim husus ise tarım girişimcilerinin kompozisyonunda yaşanan değişim. 2011 yılında tarımda işveren olarak çalışanların %9,2’sinin 25-34 yaş aralığında yer aldığı görülüyor. 2014 yılına gelindiğinde ise söz konusu oran %6,5’e gerilemiş durumda. Buradaki gerileme 3 yıllık süre zarfında gençlerin tarımda girişimci olmaktan uzaklaştığına işaret ediyor. Ancak TÜİK verileri 2014 yılından sonra bir kırılmaya işaret ediyor. Son açıklanan veri olan 2017 yılı itibariyle 25-34 yaş grubunda tarımda girişimci olan kişilerin oranı önemli bir yükseliş kaydederek %10,7’ye yükseliyor. Benzer bir yükseliş bir üst yaş grubunda da izlenebiliyor. 35-44 yaş grubunun tarım girişimcilerindeki payı %20,4’ten %25,5’e yükseliyor. Bu durum tarımsal girişimcilerin yaş profilinde gençleşme yönünde bir eğilime işaret ediyor.

Tarım dışı sektörlerdeki girişimcilikte ise tersi bir eğilim söz konusu. 2011 yılında tarım dışı girişimlerin %28,1’i 25-34 yaş aralığında iken bu oran zaman içinde gerileyerek 2017 yılı itibariyle %19,7 seviyesine geliyor. Tarımsal işletmelerde gençler eskiye göre daha fazla girişim kurarken, tarım dışı sektörlerde gençlerin girişimci olarak daha az konumlandıkları/konumlanabildikleri görülüyor.

Tarım işletmecilerinin kompozisyonundaki bir başka değişim ise eğitim durumu ile ilgili. 2010 yılında tarım işletmesi girişimine sahip olanların sadece %4,1’i üniversite mezunu iken, bu oran 2017 yılında %10,1’e yükseliyor. Son yayınlanan veriler tarımsal işletmelerde gençlerin ve eğitimlilerin payının yükseldiğine işaret ediyor. Büyük şehirlerde yaşayan beyaz yakalıların daha küçük yerleşim birimlerine taşınma motivasyonları, tarım işletmecilerinin gençleşmesini etkileyen faktörlerden biri olarak düşünülebilir. Bir başka olası belirleyici büyükşehirlerin istihdam yaratma kapasitelerindeki azalma nedeniyle gençlerin küçük yerleşim yerlerine dönmek zorunda kalmaları olabilir. Mutlaka başka belirleyiciler de söz konusu olacaktır. Ancak her durumda girişimcilerin gençleşmesi yönündeki yapısal değişim eğiliminin devam etmesinin, tarımsal üretimde yeni teknolojilere adaptasyon kabiliyetini, yenilikçilik ve verimlilik odaklı arayışları güçlendirmesi beklenir.