Dokuz Kusurlu Hareket

Sene sonu yaklaşıyor. Sonraki senenin bütçe hazırlıkları için yoğun zamanlar. Böyle dönemlerde, ekonomistlere soru sorma sıklığının arttığını görürüz. Çok da anlaşılır bir durum elbet. Ama yine böyle zamanlarda, planlama vadesinin bazen sadece birkaç ayla sınırlı tutulduğunu da görürüz. Küresel ekonomideki belirsizliklerin yüksekliği çok anlaşılır şekilde öngörü vadesini kısaltsa da planlama vadesini kısaltmasına izin vermemeliyiz. Kalkınma ekseninde temel makro prensipler ve kapsayıcı bir vizyon ile, orta vadeli düşünmekten vazgeçmemek gerek. Bunun içinde elbette büyüme, enflasyon ve kur tahminleri de var. Olmazsa, olmaz. Ancak oyunun kurallarını orta vadeli değerlendirmek de şart. Bu yazımda, bir miktar daha orta vadeli yol haritası vermeye çalışacağım.

Yakın dönem küresel ekonomik vaziyetleri, adrenalin tutkunlarının sevdiği sporlara benzetiyorum. Ama şimdilerde mevzunun özellikle buz hokeyine daha yakın olduğunu düşünmeye başladım: Hem yerler fena kaygan hem de hareketler sert. Lakin buz hokeyinden örnek verecek kadar derin bilgim yok. O nedenle mevzuyu, görece daha yakın olduğum futbola çekiyor ve “Aman diyeyim muhteremler!” ön uyarısı ile orta vadeli bir bakışla dünya ekonomisini takip ederken yapılmaması gereken hareketleri listeliyorum:

1. Sermaye piyasalarının verdiği mesajı abartmak

2. Sermaye piyasalarının verdiği mesajı almamak

3. ‘Yapısal reform’ ihtiyacını şaka zannetmek

4. Enflasyonun kendi kendine düşen bir şey olduğunu düşünmek

5. Sorgusuz sualsiz tabela büyüme rakamına odaklanmak

6. Merkez bankalarının tek başına bütün ekonomiyi düzeltebileceğine inanmak

7. Maliye politikaları ile para politikasının aynı hızda çalıştığını varsaymak

8. Küresel ekonomiyi tek bir blok olarak okumak

9. İklim krizini, iktisadi modellere dahil etmemek (Şen olasın Nicholas Stern!)

10. Küresel dış ticaret ve rekabetçilik dinamiklerindeki değişimi azımsamak

11. Küresel nüfus dinamiklerindeki değişimi dikkate almadan orta vadeli planlama yapmak

Başlığa 9 kusurlu hareket yazdığım halde yukarıya neden 11 madde yazdığımı merak edenleriniz olabilir. Benim aktif olarak futbol takip ettiğim yıllarda (Endüstriyel futbolu izlemeyi bırakalı epey oldu.) kusurlu hareket sayısı 9 idi. Bu yazıyı yazarken bunun 11’e çıktığına dair yorumlar gördüm. Eşe dosta, kombine bileti olanlara sordum, yanıt alamadım. FIFA’nın web sayfasına baktım, 12. kuralı da okudum. Lakin bir sonuca varamadım. Hem kafam karıştığı hem de bu aralar küresel ekonomide kusurdan bol bir şey olmadığı için elim değmişken 9 + 2 kusur yazdım.

İçim rahat, bundan sonrasını FIFA düşünsün; VAR oradaysa Keynes burada! Biz önümüzdeki maçlara bakalım!