COVID-19 Sürecinde Küresel Enerji Yatırımlarının Yönü

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Küresel Enerji Yatırımları 2020 Raporu’nu 27 Mayıs 2020 tarihinde yayınladı. Rapora göre, IEA’nın COVID-19 krizi öncesi küresel enerji yatırımlarında ılımlı büyüme beklentisi, tarihin en büyük düşüşüne dönüştü. Rapor kapsamında, 2019 yılında dünya genelinde 1,9 trilyon dolar enerji yatırımı yapılırken, 2020 yılında bu rakamın %20 azalış ile 1,5 trilyon dolara gerileyeceği belirtiliyor. Raporda, IEA tarafından 2020 yılı başında yapılan tahminlerde 2020 yılında küresel enerji yatırımlarının %2 oranında artacağı öngörülüyordu. 2020 yılının ilk yarısında enerji yatırımlarındaki düşüşün hızı ve ölçeği emsalsiz olarak değerlendiriliyor.

Yıllık bazda yaklaşık 400 milyar dolar düşmesi beklenen enerji yatırımlarında en büyük payı petrol ve gaz sektörlerinin alması bekleniyor. Bu iki sektörde yatırımların da bu yıl %32 oranında azalması bekleniyor. Petrol sektörü, küresel petrol talebinin yaklaşık %60'ını oluşturan havayolu ulaşım faaliyetleri ve küresel hareketlilikteki kısıtlamalar nedeniyle söz konusu şoktan en çok etkilenen sektör olarak ön plana çıkıyor. Raporda, Nisan ayı içerisinde, dünya çapında 4 milyardan fazla insanın karantina kapsamında evine kapanması ile petrol talebinin yıllık bazda 25 milyon varil/gün azaldığı ifade ediliyor. IEA, 2020 yılı genelinde, petrol talebinin ortalama 9 milyon varil/gün azalarak petrol tüketiminin 2012 seviyelerine geri dönebileceğini kaydediyor.

2019 yılında yatırımların %38’ini oluşturan elektrik sektörünün diğer sektörlere kıyasla daha az etkilenmesine rağmen, 2020 yılında %10’luk bir düşüş sergilemesi bekleniyor. Konutlardan gerçekleşen talepteki artışlara rağmen ticari ve endüstriyel faaliyetlerdeki düşüşlerin çok daha ağır basması sebebiyle, toplam elektrik talebinin birçok ülkede tam karantina dönemlerinde %20 veya %20’nin üzerinde azaldığı ifade ediliyor. Ayrıca kömür yatırımlarının %15 ve enerji verimliliği yatırımlarının da %12 oranında düşmesi bekleniyor. IEA, hükümetlerin enerji sektörü gelirlerinin de bu yıl salgın nedeniyle düşmesini bekliyor. Raporda, düşen talep, düşük enerji fiyatları ve faturaların ödenmemesi gibi durumlardaki artış ile, hükümetin ve sektörün enerji gelirlerinin 2020 yılında 1 trilyon dolar düşeceği ifade ediliyor.

IEA, küresel karbondioksit (CO2) emisyonlarının bu dönemde on yıl önceki seviyelere gerilemesini bekliyor. Bu ise 2,6 gigaton (Gt) veya %8’lik bir gerilemeye işaret ediyor. Söz konusu düşüşün büyüklüğünü vurgulamak için, bu tür bir yıllık düşüşün, küresel mali kriz nedeniyle 2009'da 0,4 Gt olan önceki rekor düşüşten altı kat daha büyük olduğu ve II. Dünya Savaşı’ndan bu yana gerçekleşen tüm düşüşlerin toplamından iki kat daha büyük olacağı belirtiliyor. Ancak rapor, söz konusu krizlerden sonra, emisyonlardaki toparlanmanın ilk düşüşten daha büyük olduğunu vurgularken, mevcut durumda durumun böyle olup olmadığını büyük ölçüde enerji yatırımlarının yönünün belirleyeceğini ifade ediyor.

COVID-19 küresel anlamda bir krize neden olmasına rağmen, dünya nüfusunun yarısının karantina önlemleri altında olduğu dönemde, yenilenebilir elektrik üretiminin payının daha önce olmadığı kadar yükselmesine ve CO2 emisyonlarındaki keskin düşüşe olumlu katkısı olduğu izlenmekte. Söz konusu gelişmelerin etkilerinin, dünyamızın sürdürülebilirliği için sadece kısa vadede değil, orta-uzun vadede devamlılığını sağlamak ve kalıcı olması için daha çok çalışmalıyız. 2020 yılında azalan yatırımlarının, sonraki dönemlerde yenilenebilir kaynaklara ve enerji verimliliğine yönlendirme konusunda daha istekli olmalıyız.